އަމިއްލަ ފަސްގަނޑަށް ނޫނެކޭ ބުނުން ހުއްޓޭނެ ދުވަހަކީ ކޮބައި ބާވައެވެ؟

އެއްރަށުން އަނެއް ރަށަށް، އެއް ޤައުމުން އަނެއް ޤައުމަށް ދިރިއުޅުން ބަދަލުކުރުމަކީ، ނުވަތަ ހިޖުރަ ކުރުމަކީ، ދުނިޔޭގެ ތާރީޚުގައި އަބަދުވެސް ހިނގަމުން އަންނަ ކަމެކެވެ. އިސްލާމީ ތާރީޚުގެ ޞަފުޙާތައް ހުޅުވައި ބަލައިލުމުން ވެސް، ހިޖުރައިގެ ވަރަށް ރީތި މިސާލުތައް ފެނެއެވެ. އެގޮތުން ކީރިތި ރަސޫލާ މައްކާ ދޫކުރައްވައި، މަދީނާއަށް ކުރެއްވި ހިޖުރައަކީ، ވަރަށް ޚާއްޞަ ހިޖުރައެކެވެ. އިސްލާމް ދީނަށް ޓަކައި، އެ ދީން ދެމެހެއްޓުމަށް ޓަކައި ކުރެވުނު، ވަރަށް މަތިވެރި ހިޖުރައެކެވެ. މިއީ އިސްލާމް ދީނަށް ނަޞުރު ހޯދުމަށް ކުރެވުނު ހިޖުރައެއް ކަމުގައި ވިޔަސް، އެހެނިހެން ސަބަބުތަކަށް ޓަކައި ވެސް އިންސާނުން ހިޖުރަކުރެއެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚަށް ބަލައިލުމުން ވެސް މި ކަން ފެންނާން އެބަ އޮތެވެ. ފެށިފައިވާ ދުވަސްވަރެއް، ތާރީޚެއް، ކަނޑައެޅިގެން އެނގެން ނެތް ނަމަވެސް، ޒަމާނުއްސުރެ ދިވެހީން އަންނަނީ ހިޖުރަ ކުރަމުންނެވެ. ތަފާތު އެތައް ސަބަބުތަކާހުރެއެވެ.

މިއަދު ދިވެހިރާއްޖޭގެ މަލަމަތީން، ތަރައްގީގެ ކުލަތައް ފެންނަމުން ދިޔަ ނަމަވެސް، އިހު ދިވެހީންނަކީ ވަރަށް ސަހަލު ދިރިއުޅުމެއް އުޅެމުން އައިސްފައިވާ ބަޔެކެވެ. ތަރައްޤީއާއި ތަހުޒީބުގެ މާ ބޮޑު އަސަރެއް، ކުލައެއް ނެތް ޒަމާންތަކެއް، ދިވެހިން ވަނީ ދެކެފައެވެ. ބޭރު ކަރަކަރައިންނާއި ވިލާތްތަކުން މީހުން އައިސް، ދިވެހިންނާ މައްލަވަކުރަމުން، ތޮޅެމުން ދިޔަ ޒަމާނުގައި، އެކި ކަހަލަ ބަލިމަޑުކަމުގެ އާފާތްތައް ދިވެހިން ތަހައްމަލުކުރިއެވެ. ތަށްޓެއް ލިޔެ، ބޯންދިނުމާއި ތަވީދެއް ލިޔެ، އައްސައިލުން ފިޔަވައި، މާ ބޮޑު ފަރުވާއެއް ނެތް ޒަމާނުގައި، އެ ފަދަ ބަލިތަކުން ސަލާމަތްވުމުގެ ނިޔަތް އަދައިގެން، އުފަން ރަށް ދޫކޮށް، އެހެން ރަށެއްގައި ވަޒަންވެރިވުމަކީ، ކާބަފައިންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ބަޔަކަށް ވެފައިވާ ކަމެއް ކަހަލައެވެ. މި ފަދަ ބައެއް ހާލަތްތަކުގައި، ރަށުގައި ދިރިއުޅުނު އެންމެން އެކީ، އެހެން ރަށްރަށަށް ހިޖުރަ ކޮށްފައި އެބަ ހުއްޓެވެ. އުފަން ރަށް ފަޅުކޮށްލުމަށްފަހުގައެވެ. ރަށް ނުބައިވެ، ދިރިއުޅޭން ހެޔޮނުވާ ފަދަ ރަށެއްކަމަށް ނިންމާފައެވެ. ބައެއް ފަހަރު އެ ބައްޔެއްގައި އެތައް ބަޔަކު މަރުވެ ދިޔުމުން، ރަށުގައި ތިބޭ މަދު މީސްކޮޅު، އެ ރަށް ދޫކޮށް، މީހުން ދިރިއުޅޭ އެހެން ރަށަކަށް ބަދަލުވެފައި އެބަ ހުއްޓެވެ. އެހެންކަމުން ފެތުރެމުން އަންނަ ބަލިމަޑުކަމެއް ނުވަތަ ރޯގާއެއްގެ ސަބަބުން، އަމިއްލަ ރަށް ދޫކޮށް، އެހެން ރަށަކަށް ހިޖުރަ ކުރުމަކީ، އިހު ދިވެހިން ކޮށްފައިވާ ކަމެއްކަން ތާރީޚު ހެކިދެއެވެ.

ޤުދުރަތީ ގޮތުން މެދުވެރިވާ ތަފާތު ކާރިސާތަކުގެ ސަބަބުން ވެސް، ދިވެހިންނަށް ވަނީ އަމިއްލަ ވަޒަން ދޫކޮށް، އެހެން ރަށްރަށުގައި ވަޒަންވެރިވާން ޖެހިފައެވެ. ﷲ ގެ ހެޔޮ ރަޙުމަތްފުޅުން ދިވެހީންނަކީ ވަރަށް ނަސީބު ރަނގަޅު ބަޔެކެވެ. އެހެންނަމަވެސް ގުދުރަތީ ކާރިސާތަކާ ދިވެހީންނަށް ވަނީ މަދުމަދުން ނަމަވެސް ކުރިމަތިލާން ޖެހިފައެއެވެ. އޭގެތެރޭގައި ގަދަ ވިއްސާރަ ޖެހުމާއި ބޮޑު ރާޅުއެރުން ފަދަ ކަންކަން ހިމެނެއެވެ. މި ފަދަ ކާރިސާތަކުގެ ސަބަބުން، ބައެއް ރަށްރަށް ފުނޑުފުނޑުވެ، ދިރިނޫޅެވޭ ވަރަށް ހަލާކުވެފައި އެބަ ހުއްޓެވެ. އެގޮތުން 1821 ވަނަ އަހަރު ޑިސެންބަރު މަހު، އުތުރަށް ކުރި، މަޝްހޫރު “ކޭލަކުނު ތަޅާލި ވިއްސާރަ”އަކީ، ތާރީޚުގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ނުރައްކާތެރި ކާރިސާއެކެވެ. އެ ވިއްސާރައިގައި ކޭލަކުނުގެ އިތުރުން އެ އަތޮޅު ވައިކަރަދޫއާއި އަދިވެސް އެހެނިހެން ރަށްރަށް ފަޅުކޮށްލި ކަމަށް، ދިވެހި ތާރީޚުގައި ބަޔާންކޮށްފައި ވެއެވެ. އެ ރަށްރަށަށް ލިބުނު ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކުގެ ސަބަބުން، އެހެން ރަށްރަށަށް ހިޖުރަކުރާން އެ ރަށްރަށުގެ މީހުންނަށް ޖެހުނެވެ. މީގެއިތުރުން 2004 ވަނަ އަހަރު ކުރިމަތިވި ސުނާމީ ކާރިސާއާ ގުޅިގެން، ރ. އަތޮޅު ކަނދޮޅުދޫ ސުންނާފަތިވެ، ދިރނޫޅެވޭވަރު ވިއެވެ. އެހެންކަމުން އެ ރަށުގެ ރައްޔިތުން އެ އަތޮޅު ދުވާފަރަށް ވަނީ ހިޖުރަކޮށްފައެވެ. މި ކަންކަމުން އެނގެނީ ގުދުރަތީ ކާރިސާތަކާ ގުޅިގެން ވެސް ދިވެހިން އަމިއްލަ ފަސްގަނޑު ދޫކޮށް އެހެން ރަށްރަށަށް ހިޖުރަކޮށްފައިވާ ކަމެވެ.

އުފަން ރަށް ދޫކޮށް، އެހެން ފަސްގަނޑެއްގައި ވަޒަންވެރިވުމަކީ، އެއްވެސް މީހަކު، މާ ކުރާ ހިތުން ކުރާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. އަތްފައި ކޮށައި މަށައިގެން އާބާދުކުރި ދިރިޅުމާއި، ކާބަފައިންގެ ހަމައެކަނި ހަނދާނުގެ ގޮތުގައި ހުރި ފަސްފުނިތަކާއި، އަމިއްލަ ހަށިން ދާ އޮހޮރުވައިގެން އުފެއްދި ދިރޭ މުދާކޮޅު ދޫކޮށް، ހުސްއަތާ ފުރައިގެން ދާން ޖެހުމުން ކަރުނަ ހިލޭނެއެވެ. ކަން މިހެން އޮތް ކަމުގައި ވިޔަސް، މަޖުބޫރުވެގެން އެހެން ރަށްރަށުގައި ދިރިއުޅުން ބިނާކުރި ދިވެހިން ރާއްޖޭގައި އެބަ އުޅެއެވެ. މިސާލަކަށް އައްޑު އަތޮޅު ނަގަމާތޯއެވެ! ދިވެހި ސަރުކާރުން އައްޑުއަތޮޅުން ބަޔެއް އިނގިރޭސި ސަރުކާރަށް ކުއްޔަށް ދިނުމާއެކު، 1941 ވަނަ އަހަރު، އިނގިރޭސިން އައްޑު އަތޮޅަށް ފޭބިއެވެ. އެބައިމީހުންގެ “ބޭސް” އެއް، އެ އަތޮޅުގައި ޤާއިމުކުރާން ބޭނުންވުމުން، އެ އަތޮޅުގެ ބައެއް ރަށްރަށުގެ މީހުންނަށް، އެހެން ރަށްރަށަށް ހިޖުރަކުރާން މަޖުބޫރުވިއެވެ. އެގޮތުން އެ އަތޮޅުގެ އެންމެ ބޮޑު އެއް ރަށް، އަދި ވެރިރަށް ކަމަށްވާ، ގަމުގެ ރައްޔިތުންނަށް ޖެހުނީ، އެ އަތޮޅު މާމެންދުއަށް ބަދަލުވާށެވެ. މާ ރަށެއް ދޫކޮށް، ގަމުގެ ރައްޔިތުން މާމެންދޫގައި ވަޒަންވެރިވީ، ހިތުން ރުހުމުން ބާވައެވެ؟ ނޫނެކެވެ. މަޖުބޫރީ ހާލަތު، އެ ނޫން މަގެއް އެ ދުވަހު، އެ ބައިމީހުންނަށް ނުދެއްކުމުންނެވެ. ޝައްކެއް ނެތެވެ. އެ ދުވަހު ގަމު ރައްޔިތުން މާމެންދުއަށް ބަދަލުވީ، މަޖުބޫރުވެގެން އެހެން ގޮތެއް ނެތީމައެވެ.

ރާއްޖޭގައި ހުރި ކުދިކުދި ޖަޒީރާތަކަކީ އެއް ރަށް އަނެއް ރަށާ އަޅައި ބަލާއިރު، ތަފާތުތަކެއް ފެންނާން ހުރި ރަށްރަށެވެ. އުފެދިފައިވާ ގޮތާއި ސަރަޙައްދާއި ބޮޑުކުޑަމިނަށް ބެއްޔަސް މެއެވެ. ބައެއް ރަށްރަށަކީ ދިރިއުޅެން ފަސޭހަ ރަށްރަށެވެ. އެ ފަދަ ރަށްރަށުން ފެންނާން ހުންނަނީ އުފާވެރިކަމާއި ފާގަތިކަމެވެ. އެހެނަސް މިއީ އަތުގެ އިނގިލިތަކުން ގުނޭލެވޭހައި މަދު ރަށްރަށުން ފެންނާން ހުންނަ މަންޒަރެކޭ ބުނުމުން ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ. ގިނަ ރަށްރަށުގެ ހާލަތު ހުރީ މީގެ އަނެއްކޮޅަށެވެ. ފަސްގަނޑު ދެރައެވެ. ލަފާފުރާން ދައްޗެވެ. ފެން ލޮނެވެ. ބިން ފުރިފައެވެ. އުފާވެރި ހަމަޖެހޭ ދިރިއުޅުމަކަށް ބަލާއިރު، އުޅެން ކަމުނުދާ ރަށްރަށެވެ. އެހެންނަމަވެސް އުފަން ފަސްގަނޑަށް ވެފައި، ކާބަފައިންގެ ހަނދާންތަކާއި ދިރިއުޅުމުގެ ބިންގާ ދޫކޮށްލާފައި ދާކަށް ހިތެއް ނޭދެއެވެ. ކަން މިހެން އޮތްކަމުގައި ވިޔަސް، އުފާވެރި ދިރުޅުމަކަށް އެދޭ ނަމަ، މި ފަދަ ރަށްރަށުގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންނަށް ރަށުން ފައި އުފުރައިލުން ނޫން ގޮތެއް ވެސް ނޯވެއެވެ. އަނބި ދަރީން ގޮވައިގެން، ދިރިއުޅުން ފަހި، މާރަށަކަށް ބަދަލުވާން ހާލަތު މަޖުބޫރުކުރެއެވެ. ނަތީޖާއަކަށް ވަނީ، ބައެއް މީހުން، ރަށް ދޫކޮށް ދިރިއުޅޭން ފަސޭހަ ރަށްރަށަށް ހިޖުރަކުރުމެވެ. އެހެންކަމުން ދިރިއުޅެން ދަތި ރަށްރަށަށް ނިސްބަތް ވުމަކީ ވެސް، ހިޖުރަކުރާން ދިވެހީންނަށް މަޖުބޫރުވާ ސަބަބުތަކުގެ ތެރެއިން ސަބަބެކެވެ.

ރާއްޖޭގެ ގިނަ ރަށްރަށަކީ މޭވާ ނާޅާ ދަނޑުތަކެއް ފަދަ ރަށްރަށެވެ. އަމިއްލަ ދަނޑުގައި އިނދެފައި، ބަނޑުހައި ވުމުން ދުއްވައިގަންނާން މި ޖެހެނީ އެހެން ދަނޑަކާ ދިމާއަށެވެ. އަމިއްލަ ދަނޑުން ރަނގަޅު މޭވާއެއް ނުލިބުމުން، ހައިހޫނުކަމުގައި އިނދެ މަރުވުމަށްވުރެ، އެ ގޮތް ވެސް މާ ހެޔޮކަން ބޮޑުވީމައެވެ. އާދޭހެވެ! ގިނަ ރަށްރަށުން ސާފު ބޯފެނެއް ނުލިބެއެވެ. ފުރިހަމަ ބޭސްފަރުވާއެއް ނުލިބެއެވެ. އެދެވޭ ތަޢުލީމެއް ނުލިބެއެވެ. އަދިވެސް އެތައް ޚިދުމަތެކެވެ. މި ފަދަ ޚިދުމަތްތައް ބޭނުންވާ ނަމަ، އެބައިމީހުންނަށް މި ޖެހެނީ، އަމިއްލަ ވަޒަނަށް ނޫނެކޭ ބުނާށެވެ. 2014 ވަނަ އަހަރުގެ ބޯހިމެނުމުގެ ތަފާސް ހިސާބުތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި، ދިވެހިން އެއް ރަށުން އަނެއް ރަށަށް އެންމެ ގިނައިން ހިޖުރަކުރަނީ ތައުލީމު ހޯދުމަށް ޓަކައެވެ. ނޭޝަނަލް ބިއުރޯ އޮފް ސްޓެޓިސްޓިކްސް އިން 2015 ވަނަ އަހަރު ނެރުނު ރިޕޯޓުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުން، އެކި ރަށްރަށަށް ހިޖުރަކޮށްފައިވާ ދިވެހިންގެ ތެރެއިން، %22 މީހުން ހިޖުރަކޮށްފައި ވަނީ، ތަޢުލީމު އުނގެނުމަށެވެ. މިކަން އެންމެ ބޮޑަށް ގުޅިފައި ވަނީ، ވެރިރަށް މާލެއާއެވެ. ރާއްޖޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުން މާލެއަށް ހިޖުރަކޮށްފައިވާ މީހުންގެ %40 އަކީ ތައުލީމު އުނގެނުމަށް ހިޖުރަކޮށްފައިވާ މީހުންނެވެ. މީގެ އިތުރުން ޞިއްޙީ ފަރުވާ ހޯދުމަށާއި ވަޒީފާ އަދާކުރުމަށާއި ކައިވެނިކުރުން ފަދަ ކަންކަމާ ގުޅިގެން ވެސް، މާލެއަށާއި އަތޮޅުތެރޭގެ ރަށްރަށަށް ހިޖުރަ ކުރާ ދިވެހިން މަދެއް ނޫނެވެ. 

ޝައްކެއް ނެތެވެ. ހިޖުރަކުރުމަކީ އޭގައި ނުހަނު ގިނަ ގުނަ ފައިދާތައް ހިމެނޭ ކަމެކެވެ. އިޖުތިމާޢީ ގޮތުންނާއި އިގުތިޞާދީ ގޮތުންނާއި އަދިވެސް އެތައް ގޮތަކުންނެވެ. ތަރައްޤީއާއި ތަހުޒީބުގެ ކަންފުޅެއް ވެސް ނެތް ރަށެއްގައި ހޭދަކުރި ދަތި ދުވަސްތަކަށް، ހިޖުރަކުރުމުގެ ސަބަބުން ނިމުން އާދެއެވެ. ކީއްވެގެން ކަމަށްތޯއެވެ. ތަރައްޤީ ވެފައިވާ ރަށެއްގައި ދިރިއުޅުމުގެ ނަސީބު ލިބުމުންނެވެ. ހޭލުންތެރި ތަހުޒީބު ރައްޔިތެއްގެ ތެރޭގައި ލާމެހުނީތީއެވެ. ހަމައެއާއެކު ކުރިން ލިބިފައި ނެތް އެތައް ޚިދުމަތްތަކެއް އަތް ފޯރާފަށަށް އަޔަތީއެވެ. އެހެންނަމަވެސް އޭގެ އަނެއްކޮޅު ވެސް އެބަ އޮތެވެ. ބައެއް ފަހަރު، ރަށު މީދާ ރަށަށް ގަދަވާ އުސޫލުގެ ސަބަބުން ހިތްދަތި ތަޖުރިބާތަކެއް ކުރާން ޖައްސައެވެ. ހަމައެއާއެކު ކުޑަ އާބާދީއަކަށް ފައްކާކޮށްފައިވާ ޚިދުމަތްތައް، ނުތަކާ ވަރު އާބާދީއަކަށް ފޯރުކޮށްދޭން ޖެހުމުން، ކުރިމަތިވާ ގޮންޖެހުންތައް ވެސް ކުޑައެއް ނޫނެވެ.

ނިމުނީ